Poeppraat: diarree of plakpoep, wat zegt een keutel over mijn konijn?

Normale keutels van een konijn bestaan uit afvalstoffen en vezels die het konijn niet verder kan verteren om op te eten, het is dus eigenlijk echt ‘afval’. Een normale konijnenkeutel moet rond zijn, en altijd ongeveer even groot qua diameter (passend bij de maat van het konijn). Uiteraard kan de grootte van de keutels afhankelijk zijn van het ras, een Vlaamse Reus maakt natuurlijk grotere keuteltjes dan een Dwergkonijn! Maar het is goed om de keuteltjes van je konijn dagelijks te inspecteren, om te zien of ze even hard, rond en groot zijn als altijd. Als dat niet zo is, kan er namelijk een ziekteproces aan de hand zijn. Te kleine keutels, plakpoep of diarree kunnen tekenen van gevaarlijke medische situaties zijn! We bespreken in deze blog wat het betekent als de keutels afwijkend zijn, zodat je weet wanneer je moet ingrijpen en wat je kunt doen. Niet het meest smakelijke onderwerp, maar ó zo belangrijk: poeppraat.

Kleine keuteltjes

Wanneer de keuteltjes van jouw konijn steeds kleiner worden, kan dit een teken zijn van een onderliggend probleem met het stilvallen van de darmen. Bij een konijn is het namelijk zo, dat bij alle vormen van ziekte, stress of pijn de darmbewegingen langzamer kunnen worden of zelfs stilvallen. Als de darmen dan niet meer goed genoeg kneden, beweegt de darminhoud zich te langzaam of helemaal niet meer naar achteren toe. Hierdoor staan de keuteltjes als het ware stil in de darmen, waardoor het lichaam probeert alle voedingsstoffen en vocht er nog uit te halen voor zolang dat kan. De keuteltjes die dan nog uit het lijfje komen, zijn ontzettend droog en klein en het zijn er vaak ook veel te weinig. In een ernstig geval kunnen de keuteltjes er zelfs uitzien als muizenpoepjes. Als je merkt dat de keuteltjes van je konijn kleiner en minder qua hoeveelheid worden, is het altijd aangeraden om een dierenarts te bezoeken om uit te zoeken waar het probleem precies ligt. Omdat een konijn door alle vormen van pijn, stress of ziekte zijn darmen stil kan vallen, kan het zomaar zijn dat er een heel ander probleem dan de darmen op zich aan de oorsprong van het probleem liggen! Laat je dierenarts dus het complete diertje goed onderzoeken, want ook bijvoorbeeld een onderliggend tand- of blaasprobleem kan er secundair voor zorgen dat de darm stil komt te liggen en dat dus de keuteltjes kleiner worden. Houd er dus altijd rekening mee dat kleine keuteltjes niet altijd per se een darmprobleem betekenen, het kan soms duiden op een ander onderliggend probleem met een stilgevallen darm als gevolg. In de behandeling van deze medische toestand moet er dus gelet worden op het primaire (oorzakelijke) probleem én het secundaire (gevolg) probleem van de stilliggende darmen. De moraal van het verhaal is dus: bij kleiner wordende keuteltjes, contacteer zo snel mogelijk je dierenarts voor verder onderzoek. Neem het liefst ook enkele keuteltjes mee naar het consult, zodat er eventueel een ontlastingsonderzoek kan worden uitgevoerd.

Kleine keuteltjes kunnen soms ook veroorzaakt worden als bijwerking van een bepaald medicijn of van een verkeerde verhouding van vezels in de voeding (te weinig vezels en teveel suikers en koolhydraten). Omdat normale keuteltjes heel veel vezels bevatten, zijn de keutels van een konijn met een voeding met te weinig vezels vaak kleiner, minder hard en nat. In dit geval moet er goed gekeken worden naar de brokjes (biks) die het dier krijgt (vaak teveel, of brokjes die teveel suikers en koolhydraten bevatten) en vooral naar het ruwvoer dat het dier er bij krijgt (hooi: kwaliteit en hoeveelheid, eventueel nog andere ruwvoeren zoals haver of luzerne). Ben je niet zeker over of jouw dieet gezond genoeg is voor je konijn? Contacteer je dierenarts of stuur mij een e-mail naar knaagboxinfo@gmail.com of contacteer me via de socials van Knaagbox. Ik sta altijd open voor voedingsadvies!

Geen keutels meer

Bij een verder gevorderd ziekteproces of een ernstig acute ziekte van de darm, kan het zijn dat de darm plots helemaal stilvalt waardoor er helemaal geen keuteltjes meer worden geproduceerd. Let op, ook deze toestand kan voorkomen door een ander onderliggend probleem dat in eerste instantie niet samenhangt met de darm. Eigenlijk zou een konijn nooit langer als 24 uur geen keutels mogen maken. Dit is een gevaarlijke situatie, omdat een stilliggend darm of maag snel gas gaat produceren door alle bacteriën die er in zitten. Dit gas kan ervoor zorgen dat de maag of darmen op gaan blazen met lucht, en dit is een zeer pijnlijke en gevaarlijke situatie! Het konijn is vaak heel pijnlijk aan de buik en als je in de buik voelt, voel je soms al lucht zitten. Ook kan het zijn dat het buikje van het konijn er dikker uit ziet. Bij het vermoeden van een dergelijke gasbuik, contacteer direct je dierenarts. Dit kan absoluut een spoedgeval zijn en moet snel nagekeken worden. Als er gas in de maag zit, kan je dierenarts deze hoeveelheid lucht meestal aflaten door middel van een sonde die via de slokdarm naar de maag gaat. Dit zorgt meteen voor een opluchting voor je diertje, maar het blijft een spannende situatie die medisch gezien veel zorg nodig heeft. Als de lucht in de darmen zit, kun je de lucht niet aflaten door middel van een sonde en zal er veel ondersteuning en medicatie nodig zijn om de lucht door te laten kneden naar achteren. Hoe weet je of de lucht in de darm of in de maag zit? Je dierenarts kan dit door middel van een röntgenfoto gemakkelijk zien! Bij een vermoeden van een gasbuik, is het dus altijd een goed idee om een röntgenfoto te laten maken.

Er zijn nog meer oorzaken van het volledig stoppen met keutelen, zoals een verstopping (haarbal), ernstige pijn (zoals buikpijn), een tandprobleem waardoor het diertje niet eet of het stilvallen van de darmen na een operatie. Het totaal niet meer keutelen is dus een gevaarlijke situatie, zorg dat je dier op zo’n moment de juiste medische zorg krijgt.

Diarree

“Mijn konijn heeft al maanden last van diarree, wat kan ik hier aan doen?”  is een vraag die ik in de praktijk heel vaak hoor. Het eerste wat ik dan vraag, is of het konijn alleen maar diarree maakt of dat het konijn ook nog normale keuteltjes kan produceren. Meestal is het zo dat de baasjes met “diarree” eerder plakpoep bedoelen, dus natte ontlasting die aan het kontje van het konijn plakt en soms heel erg stinkt. Ondanks dat het dier plakpoep heeft, kan het konijn nog wel normale keuteltjes produceren. Diarree daarentegen betekent dat alle ontlasting die het dier maakt waterige ontlasting is, dus vaak zit er dan diarree in het hele hok. Als dit zo is, zorg ik dat het dier met spoed op consultatie kan komen omdat échte waterdunne diarree vaak een gevaarlijke situatie is. Omdat er heel veel vocht verloren gaat, is de kans op uitdroging groot en is een infuus vaak nodig. De meest voorkomende oorzaak van diarree is een bacteriële darminfectie, die zo snel mogelijk behandeld moet worden.

Het kan ook zijn dat je konijn tijdelijk wat natte ontlasting maakt, afhankelijk van welke voeding hij/zij heeft gegeten. Sommige konijnen zijn qua darmen erg gevoelig voor het eten van groenten, en kunnen daar meteen wat slappere ontlasting van krijgen. Bij cavia’s is dit veel minder snel het geval. Wist je dat konijnen veel minder snel diarree kunnen krijgen door gedroogde kruiden, gedroogde bladeren en gedroogde groenten? Is jouw konijn dus gevoelig voor groenten, dan is een Knaagbox zeker een goed idee!

Plakpoep

Plakpoep, een klacht waar véél konijnen mee rondlopen. Het is zelden een spoedgeval, het konijn is er niet direct heel ziek van, maar het kan wel een spoedgeval worden? Hoe? In het voorjaar en in de zomer ruiken vliegen de ontlasting die de kontjes van de konijnen plakt van mijlenver, en die vliegen vinden het geweldig om hun eitjes te leggen in die ontlasting die aan de billen van het konijn plakt. Het gevolg hiervan is dat er binnen mum van tijd heel veel maden uit komen! En die maden voeden zich, hoe vies dat ook klinkt, met het vlees van jouw konijn! Het zijn dus ware vleesetende larven die zich tot diep in de spieren en soms zelfs de buik van het konijn kunnen vreten. Overbodig om uit te leggen hoe pijnlijk en akelig deze aandoening kan zijn! Er is veel dat je kunt doen om plakpoep tegen te gaan en te voorkomen, dus blijf zeker lezen.

Een blindedarmkeutel is vaak donkerder van kleur, zachter van consistentie en het ziet er uit als een soort “druiventrosje”.

Oorzaken van plakpoep

Plakpoep wordt  gevormd door één van de twee soorten keutels die een konijn kan maken, namelijk de blindedarmkeutels (ook wel caecotrofen of “nachtkeutels”) genoemd. De normale keutels van een konijn worden gevormd in de dikke darm, maar de blindedarmkeutels worden gevormd in de blinde darm. Bij mensen is de blinde darm heel erg klein, maar bij de konijnen is de blinde darm relatief héél erg groot. In de blinde darm vindt een belangrijk stuk van de vetering plaats, namelijk het gedeelte waar veel goede bacteriën bij helpen. De blinde darm van een konijn is een groot vat waar veel bacteriën in zitten, die gebruiken de voedingsstoffen die binnenkomen en zetten dit om naar voedingsstoffen die het konijn heel goed kan gebruiken (en zelfs per definitie nodig heeft). Het is daarom belangrijk dat het konijn zijn blindedarmkeutels opeet, omdat hier heel veel voedingsstoffen en goede bacteriën in zitten.

Er zijn behoorlijk wat oorzaken van plakpoep:

• De meest voorkomende oorzaak van plakpoep is overgewicht (obesitas). Een konijn weet het van zichzelf wanneer het een gewone keutel poept, en wanneer er een blindedarmkeutel komt. Een gezond konijn zou de blindedarmkeutels praktisch allemaal moeten opeten. Een konijn eet die keutels op direct als ze uit het kontje komen, daarom bukt een konijn helemaal naar beneden als hij zo’n keutel gaat eten. Dit heb je vast wel eens zien gebeuren! Je kunt je voorstellen dat een grote bukbeweging niet lukt als je een hele dikke buik hebt! Als je weet dat je konijn te dik is, zorg dan dat het diertje op een dieet komt te staan (dit bestaan veelal uit minder brokjes eten!). Weet je niet zeker of je konijn te dik of te dun is? Vraag het aan je dierenarts wanneer je konijn op consultatie is of op de jaarlijkse controle voor de vaccinaties. Als dierenarts zie ik héél veel te dikke konijnen!
• Nog een veel voorkomende oorzaak van plakpoep is een verkeerde voeding of een verkeerde verhouding van soorten voeding. Uiteraard hangt dit ook een beetje samen met overgewicht, omdat teveel of te slechte voeding snel zorgt voor een dik konijn. Wanneer het konijn teveel snelle suikers en koolhydraten binnenkrijgt (lees: te veel brokjes of ongezonde brokjes) dan kunnen de bacteriën in de blinde darm hierdoor uit balans raken. Ook heeft het konijn met zo’n voeding helemaal geen behoefte om zijn blindedarmkeutels te eten, er is immers genoeg te snacken! Wat bedoelen we met ongezonde brokjes? Vaak zien we plakpoep ontstaan bij konijnen die een gemengde voeding krijgen met veel kleurtjes, snoepjes en zaadjes in de voeding. Heel vaak herkennen de baasjes het veel voorkomende gedrag van hun konijn: het uitfilteren van enkel de lekkere dingen uit het bakje met gemengde brokjes, en het laten liggen van de “saaiere” vezelrijke brokjes. Maar geef het konijn met zo’n “snoepvoeding” eens ongelijk, een kind zou toch ook eerst alle frietjes en snoepjes opeten voordat het de spruitjes gaat proeven? Het is daarom belangrijk om je konijn een brokvoeding te geven waarin het konijn niet kan selecteren, dus het liefst een voeding waarin alle brokjes gelijk zijn (biks). Niet alleen het soort brokjes is belangrijk, maar zeker ook de hoeveelheid die je konijn aan brokjes krijgt! Algemeen wordt aangenomen dat de maximale hoeveelheid brokjes maximaal 20 gram brokjes per kilogram konijn per 24 uur is (dit kun je dus verdelen over 2x daags 10 gram per kilogram konijn). Als je de berekening maakt, houd dan rekening met het feit dat je de berekening moet maken op basis van het ideale gewicht voor jouw konijn (dus het gewicht dat het konijn eigenlijk in een perfecte situatie zou moeten zijn!). Mocht je het lastig vinden om het ideale gewicht voor je konijn te bepalen, kun je een body condition score opstellen (zelf of vraag je dierenarts hiervoor). Pet Food Manufacturer’s Association (PFMA) heeft hiervoor een mooie chart gemaakt die je hiervoor kunt gebruiken.
  
  Bron: www.pfma.org.uk

Mocht je konijn een dieet kunnen gebruiken, zorg dan voor een vermindering van je brokjes. Het toverwoord in het dieet is ruwvoer! Gedroogde kruiden, bladeren en groenten zijn meestal geen dikmakertjes, dus die mogen in de meeste gevallen gewoon gegeven worden. Twijfel je of bepaalde groenten, kruiden of bladeren dikmakers zijn? Stuur me een mailtje naar knaagboxinfo@gmail.com!

• Rugpijn of buikpijn kan ook zorgen voor plakpoep, omdat een konijn met rugpijn of buikpijn zich niet goed kan bukken om de blindedarmkeutels te pakken rechtstreeks uit de anus. In dit geval kunnen pijnstillers helpen.
• Blaasgruis, blaasstenen of een blaasontsteking kunnen ook zorgen voor plakkerige ontlasting, maar hoe dan? Als een konijn pijn heeft met plassen door blaasgruis, blaasstenen of blaasontsteking dan heeft het dier meestal veel aandrang om te plassen. Door deze persdrang kan het soms zijn dat de ontlasting er ook te snel mee wordt uitgeperst, waardoor het keuteltje dat eigenlijk nog niet klaar was al naar buiten komt. Dit is dan geen blindedarmkeutel. We zien deze vorm van plakpoep vaker bij cavia’s dan bij konijnen.

Als je konijn plakpoep heeft, is het daarom belangrijk om je dierenarts te consulteren en er snel voor te zorgen dat de ontlasting bij het kontje van je konijn gaat verdwijnen. Vaak worden de haren rondom achterhand dan geschoren, zodat alle plakpoep verwijderd wordt. Een konijnentrimster kan je hier goed bij helpen!  

Wormen in de keutels

Konijnen kunnen wormen krijgen, de wormsoort die voorkomt bij konijnen is de Pinworm. Dit zijn kleine witte wormpjes die zichtbaar zijn in de keutels van het konijn. Gelukkig zijn deze wormen goed te bestrijden met het middel Fenbendazol (Panacur®, Fenbendrops®).

Bron foto: knagers.net

Kettingkeutels

Misschien heb je het wel eens gezien, een aantal mooie keuteltjes die geschakeld zijn aan elkaar als een soort parelketting. Dit wordt veroorzaakt omdat je konijn veel haren heeft opgegeten, bijvoorbeeld bij een sterke rui of bij het overmatig poetsen van zichzelf of van een maatje. Het maken van kettingkeutels kan een voorbode zijn op een verstopping door een haarbal, dus houd je konijn bij kettingkeutels goed in de gaten. Het kan ook helpen om je konijn in dit geval lijnzaadbrokjes te geven, om de haren in de darmen te laten oplossen en wat door te laten glijden.

Ongelofelijk hoe veel je kunt zien aan de keutels van je konijn, toch? Het is daarom altijd heel belangrijk om elke dag de keuteltjes van je konijn te controleren. Niet altijd de meest smakelijke taak, maar wel héél belangrijk! Met de informatie in deze blog ben jij het best voorbereide baasje!