Verschil mag er zijn

Onze kleine knagende huisdieren worden vaak vergeleken met honden en katten als het om ziekten gaat, maar niets is minder waar. Veel orgaansystemen zijn totaal anders bij konijnen en knaagdieren, vergeleken met honden en katten. De grootste verschillen zitten in het maagdarmstelsel en het gebit. Deze twee orgaansystemen zijn gemaakt om voedsel te verteren, en de voeding voor een konijn of knaagdier is helemaal anders dan die van een hond of kat. Honden en katten zijn vleeseters, carnivoren genoemd. Konijnen en cavia’s zijn 100% planteneters, dit worden herbivoren genoemd.

Omdat honden en katten carnivoren zijn en dus vlees moeten eten, is hun gebit en maagdarmstelsel daarop volledig aangepast. Ze hebben scheurkiezen om vlees te scheuren en knipkiezen om het vlees kapot te kunnen kauwen. Als dit vlees aankomt in de maag, wordt het door veel maagsappen verteerd zodat het grootste deel van de bacteriën daar al dood gaat. Een groot deel van de vertering gebeurt bij deze dieren dus al in de maag. De voorgemalen en voor verteerde voedselbrij gaat dan naar een relatief korte dunne darm (1,5 tot 6 meter, afhankelijk per ras) waar het grootste deel van de voedingsstoffen wordt verwerkt en opgenomen door het lichaam, zodat de voedingsstoffen gebruikt worden. Dan passeert het nog de super kleine en rudimentaire blinde darm, die bijna geen functie heeft bij carnivoren. In de korte dikke darm worden de laatste voedingsstoffen opgenomen en wordt het vocht uit de voedselbrij gehaald, waarna de ontlasting via de endeldarm naar buiten toe komt.

Waar zitten alle verschillen precies?

De maag

Bij konijnen en cavia’s ziet deze weg van het voedsel er helemaal anders uit. Uiteraard wordt het voedsel eerst gemalen door een mondje vol met kiezen. Het voedsel komt dan via de slokdarm in de maag terecht, waar het veel minder sterk verwerkt wordt dan bij honden en katten. De maag van een konijn of cavia bevat véél minder spieren dan bij honden of katten, dus is heel gevoelig voor uitzetten. Zo komt een overvolle maag of een maag vol met lucht veel meer voor bij konijnen en knaagdieren, en bijna niet bij honden of katten. De maag van een konijn of knaagdier heeft niet zo’n sterke functie in het vooruit stuwen van het voedsel, omdat de slappe spieren dit simpelweg niet zo goed kunnen. Om voedsel voort te stuwen naar de darmen, is voedsel vanuit de bovenkant nodig. Dus het diertje moet eten, om het eten verder naar de darmen te kunnen vervoeren. Dit is precies de reden waarom een konijn en cavia altijd beschikking moet hebben over hooi, en dit de hele dag door ook in kleine hapjes tot zich neemt!

De dunne darm

Dan komt het eten aan in een héle lange dunne darm, maar waarom is deze darm zo lang bij konijnen en cavia’s? Het dieet van deze dieren bestaat voornamelijk uit materialen die eigenlijk heel moeilijk te verteren zijn, zoals grassen, bladeren, en heel veel vezels. De vertering daarvan is eigenlijk heel erg lastig! Dus de darm heeft veel tijd nodig om de vertering toch voor elkaar te krijgen, vandaar dat de darm ook heel erg lang is. In deze lange rit door de dunne darm, worden alle materialen verteerd en opgenomen naar de bloedbaan, behalve de plantaardige celwanden.

De blinde darm

Deze plantaardige celwanden worden ruwe celstoffen genoemd, en zijn vezels van planten die de dunne darm niet kan verteren. Het darmstelsel van de mens of hond of kat kan die producten helemaal niet verteren. Een konijn en cavia kan dit wel, maar niet in de dunne darm. Daarvoor maken ze gebruik van een relatief gigantische blinde darm. Bij honden en katten (en mensen) is de blinde darm zo klein dat het bijna geen functie heeft. Bij konijnen en cavia’s daarentegen zien we een relatief super grote blinde darm, die een hele belangrijke functie heeft. De ruwe celstoffen komen aan in de blinde darm, die bomvol zit met heel veel bacteriën. Deze bacteriën zijn de goede bacteriën, die het konijn en de cavia helpen met de vertering. In ruil voor vertering, krijgen de bacteriën er ook een beetje voedingsstoffen voor terug zodat ze in leven kunnen blijven. Een mooie samenwerking dus! Het grootste deel van de vertering gebeurt mede door deze bacteriën, en daarom zijn die ook héél belangrijk. Die belangrijke bacteriën moeten daarom ook goed gevoed worden, en daar komt een gezonde voeding om de hoek kijken.

Als de bacteriën in de blinde darm een verkeerde voeding krijgen, kunnen de slechte bacteriën gaan groeien en de die kunnen de goede bacteriën een beetje gaan verdringen. Hierdoor ontstaat een flinke onbalans in de bacteriën van de blinde darm, en dan gaat de vertering mis! Het konijn of de cavia kan dan niet alleen de voedingsstoffen niet meer goed opnemen, maar de slechte bacteriën kunnen hierdoor zelfs een flinke darminfectie gaan veroorzaken! En zoals we allemaal weten, zijn darminfecties bij konijnen en cavia’s een ontzettend gevaarlijk en soms zelfs dodelijk probleem. Een structureel goede voeding, met veel vezels en natuurlijke plantaardige bestanddelen, is zó belangrijk om die bacteriën in de blinde darm te voeden. Die bacteriën vragen de hele dag door een constante aanvoer van gezonde voeding, zodat ze de hele dag hun werk op een gezonde manier kunnen doen. Het probleem bij slechte voeding voor konijnen en knagers, is de aanvoer van hele snelle suikers en koolhydraten. De bacteriën in de blinde darm vinden die suikers en koolhydraten héérlijk, maar gaan dan héél snel werken voor een korte tijd, waardoor er soms zelfs gasvorming kan gaan ontstaan. Dit doet pijn, en kan weer zorgen voor een onbalans in de darmen waardoor een gasbuik kan gaan ontstaan. Snelle suikers en koolhydraten in suikerrijke snoepjes of voedsel waar amper vezels in zitten, zijn dus een échte no go voor konijnen en cavia’s en nu weet je ook waarom! Zorg daarom voor voldoende ruwvoeren, bladeren, kruiden en vezels in de voeding voor je knagende vriendje.

Nog een mooi aspect van de blinde darm, is dat deze bij konijnen een speciale soort keutels produceert: de blindedarmkeutels (ookwel caecotrofen genoemd). Deze keutels zijn anders dan de normale keutels, namelijk plakkerig, donkerder en ook groter. Deze keutels bevatten een deel van de bacteriën en voedingsstoffen uit de dunne darm, dus voor het konijn is het belangrijk om deze keutels opnieuw op te eten. Bij een goede voeding en een gezond konijn, zal het diertje deze keuteltjes ook direct opeten zodat je ze amper in het hokje ziet liggen.

In de normale keuteltjes die het lichaam verlaten, zitten enkel nog stoffen en vezels waar het dier zelf niets meer mee kan. Een gezond konijn, met een gezonde voeding en gezonde spijsvertering, maakt daarom alleen maar mooie gezonde ontlasting. Als er iets mis gaat met de ontlasting van jouw konijn of cavia, zorg dan dat je een kundige dierenarts consulteert om de oorzaak van het probleem te bespreken.