Help! Mijn konijn of cavia wordt binnenkort geopereerd, wat kan ik doen?

Als dierenarts voor konijnen en knaagdieren, krijg ik veel vragen over wat jij als eigenaar van een konijn of cavia kan doen als je diertje geopereerd moet worden. Dit kan bijvoorbeeld zijn voor een castratie of sterilisatie van je konijn, of een gebits- of abcesbehandeling bij je cavia. Om jou als baasje wegwijs te maken in de dingen die jij al kunt doen, staan hier beneden heel wat tips en tricks om je knagende vriendje goed te begeleiden voor en na de ingreep. 

Zorg voor en na de ingreep

Een operatie, veel konijnen en cavia’s ontkomen er niet aan om ooit in hun leven een narcose en/of operatie te ondergaan. Het kan gaan om een castratie, sterilisatie, abcesbehandeling, tandbehandeling of een gezwel dat verwijderd moet worden of zelfs een levensreddende operatie. In elk van deze gevallen gaat jouw konijn of cavia onder een algehele verdoving, die soms best zwaar kan zijn voor jouw huisdier en dus ook voor jou. Daarom is het belangrijk om alle informatie van tevoren goed door te nemen, zodat jij helemaal klaar staat om je bunny of caafje zo goed mogelijk te ondersteunen voor en na de operatie! Want een goede voorbereiding is het halve werk.

De voorbereidingen

Wanneer je bij de dierenarts een afspraak hebt gemaakt voor de operatie, kun je al beginnen aan de voorbereidingen voor de grote dag. Waarschijnlijk komt je konijn of cavia op de dag van de operatie ook weer naar huis toe, dus is het belangrijk om van tevoren zijn verblijf helemaal klaar te hebben staan. Mocht er een operatie komen waarbij een hechting moet worden gemaakt (bijvoorbeeld bij een sterilisatie of castratie) of waarbij een open wond blijft ontstaan (bijvoorbeeld een abcesoperatie), dan is het belangrijk om te zorgen dat er geen viezigheid of bodembedekking in de wond kan komen. Om zorgen en stress na de operatie te voorkomen, is het handig dat je dit hokje al de dag van tevoren klaarmaakt! Zorg voor een bodembedekker zoals kranten, zeil of handdoeken zodat er geen stukjes stro of zaagsel in de wond of hechting kunnen komen en zorg dat het hok zo schoon mogelijk is. Laat je konijnen of cavia’s alvast een dagje aan deze tijdelijke bodem wennen, zodat het niet een verrassing voor hem is als hij terugkomt van de dierenarts. Zorg dat je konijn of knaagdier voor enkele dagen gemakkelijk aan zijn eten of drinken kan komen. Soms kan het door de wond of hechting wat moeilijk zijn om omhoog te staan, een trapje op te gaan of hooi uit een hoog hooiballetje te eten. Maak het je net geopereerde vriendje even enkele dagen wat gemakkelijker als normaal, zodat alles sneller zal verlopen.

Ook het transportmandje waarmee jouw konijn of cavia mee naar de dierenarts wordt gebracht kun je alvast klaarmaken. Leg een zacht en warm dekentje in het transportmandje, met daarin wat hooi en lekkers zoals groenten, kruiden en snoepjes om op te knabbelen. Mocht het een lange reis zijn, zorg dan ook voor een drinkfles of drinkbak zodat je diertje kan drinken. Dit hoef je niet te doen voor een korte reis (onder de 30 minuten). Is het koud buiten? Zorg dan voor een warmte-element onder het dekentje in de transportmand, zoals een Snuggle-Safe ® warmteschijf die je kunt opwarmen in de magnetron van tevoren. Let er wel op dat er altijd een handdoek of beschermhoes over de warmteschijf zit, zodat er geen verbrandingsletsels kunnen ontstaan. Zorg ook dat de auto van tevoren al even gelopen heeft en de verwarming dus ook al aan staat, dit maakt het temperatuurverschil tussen binnen en de auto kleiner. Is het juist heel warm buiten? Zorg dan dat je onder de dekens in de transportmand een koelschijf neerlegt, zoals de IcePod®. Deze koelschijven kun je een dag van tevoren in de diepvries leggen, en zorgen voor een heerlijke afkoeling tijdens een warme dag. Zorg ervoor dat er altijd een handdoek of beschermhoes over de IcePod zit, omdat deze anders veel te koud is. Zet de airco in de auto aan, maar zet de blazer niet te hard en niet te koud.

Als je weet dat je konijn een chirurgische ingreep met narcose of opname zal ondergaan, kun je alvast wat spulletjes inpakken en meenemen zodat jouw konijn of cavia dit bij zich heeft als jullie bij de dierenarts aankomen. Neem bijvoorbeeld altijd wat eigen voeding en lekkers mee, zoals snoepjes, ruwvoer, kruiden of groenten die jouw diertje gewend is om te eten. Als je geen eigen voeding meeneemt en de dierenarts jouw konijn of cavia andere voeding geeft dan dat hij gewend is, kan dat verstoringen geven in de darm. Een snelle voedingsverandering is nooit goed voor een darm van een konijn of knaagdier, en zeker niet nu die darm al gevoelig is door de narcose en ingreep! Zorg dat jouw konijn of cavia nog tot op het laatste moment eten aangeboden krijgt, omdat een konijn of knaagdier nooit nuchter moet zijn voor een operatie. Een hond, kat of mens moet enkele uren voor een narcose nuchter zijn, omdat narcosemiddelen ervoor kunnen zorgen dat je moet overgeven. Braken net voor of tijdens de narcose kan gevaarlijk zijn, omdat dit braaksel onbewust in de longen kan terechtkomen daar een akelige longontsteking kan veroorzaken. Gelukkig kan een konijn of knaagdier door zijn speciale anatomie van zijn maag niet braken, dus daarom hoeft hij ook niet nuchter te zijn voor een operatie. Daarbij is het maagdarmstelsel van konijnen en knaagdieren zo groot en vol, dat zelfs met 12 uur vasten deze niet leeg raakt. Gezien deze diersoorten continu voedingsstoffen moeten opnemen uit hun maag en darmen, is vasten zeker niet aangeraden. Een konijnkundige of knaagdierkundige dierenarts zal je dus nooit vragen om je konijn of cavia te laten vasten voor een ingreep!

Dingen die je nog meer kunt meenemen richting de dierenarts is een eigen hokje, schuilplekje, dekentje, speeltje of tunneltje. Uiteraard hoef je niet de hele inrichting van het hok mee te nemen, maar een onderdeeltje dat aan thuis doet denken is altijd prettig om te mee te geven. Denk aan een stoffen muts voor een cavia of een houten tunneltje voor een konijn. Een belangrijk puntje om aan te denken betreffende meenemen, is het maatje van jouw dier! Zit je konijn of cavia altijd samen met zijn of haar beste vriend of vriendin, vraag je dierenarts dan of dit maatje mee mag naar de praktijk. Dit wordt aangeraden bij dieren die reeds goed gekoppeld zijn met elkaar, om een slechte herkoppeling na de ingreep te voorkomen. Ook is het belangrijk dat een konijn of knaagdier gaat eten na de narcose en “zien eten doet eten”. De kans dat je konijn of cavia na de ingreep lekker gaat eten, is groter als zijn of haar vriendje dat ook doet. Niet alle dierenartsen hebben opnamehokjes die groot genoeg zijn voor het opnemen van twee dieren tegelijk, dus overleg altijd van tevoren met je dierenartsenpraktijk of het mogelijk is om het koppeltje te brengen in plaats van een enkel dier.

Tips voor na de ingreep of narcose

Als er iets voor je gevoel niet klopt na een operatie, is het altijd aangeraden om je dierenarts hierover te contacteren. Wacht niet te lang af, omdat de darmen van een konijn snel in de problemen kunnen komen na een narcose. In dit deel van deze blog staan enkele belangrijke punten waar jij als baasje goed op kunt letten als je konijn of cavia terug thuis is na een ingreep of operatie:

• Keuteltjes: Een konijn of cavia moet binnen 24 uur na de ingreep keutels maken. Het is daarom ook belangrijk dat je het hok helemaal schoongemaakt hebt voordat het diertje terug thuis komt. Anders kun je geen goed onderscheid maken tussen keuteltjes van voor de operatie en keuteltjes van er na. Mocht jouw konijn of cavia na de ingreep samen mogen zitten met zijn of haar maatje, is het belangrijk om elke dag het geopereerde diertje eventjes apart te zetten. Dit kan bijvoorbeeld in een aparte kooi of in een afgezet gebied in de huiskamer. Zo weet je zeker dat het geopereerde dier ook daadwerkelijk keutels maakt, en niet alle keutels van zijn niet behandelde maatje komt! Als je binnen 24 uur na de ingreep geen keutels hebt gezien, is het absoluut aangeraden het diertje op consultatie te laten komen bij je dierenarts. Bij een zware ingreep kan het voorkomen dat de eerste dag na de operatie er soms minder keuteltjes zijn of dat de keuteltjes zelf wat kleiner zijn dan normaal. Bij een normaal herstel zou dit elke dag moeten verbeteren en uiteindelijk zouden de keutels binnen 2 tot 3 dagen weer volledig normaal moeten zijn.
• Eten: Een konijn of cavia moet na een ingreep binnen 24 uur zelfstandig eten, tenzij de dierenarts aangeeft dat er een medische reden is waarom dit voor jouw dier niet verwacht wordt. Bij een normale chirurgische ingreep of narcose zou het diertje binnen de 24 uur weer zelfstandig moeten eten. Dit hoeft nog niet vanaf het eerste moment zijn volledige normale portie te zijn, maar lekkere dingen zouden er zeker al in moeten gaan (snoepjes, kruidenhooi, gras, groenten). Bij sommige ingrepen of langdurige opnames die gepaard gaan met veel pijn, kan het soms even duren voordat je konijn of cavia ook zijn volledige portie brokjes eet. Binnen enkele dagen zou de hoeveelheid opgegeten brokjes steeds moeten verhogen. Als jouw dier nog niets eet (of heel weinig eet) binnen de eerste 24 uur na de ingreep, neem dan contact op met je dierenarts voor een controle-afspraak.
• Dwangvoeren: Een konijn of cavia heeft altijd voeding nodig, dus veel mensen starten direct met dwangvoeren zodra hun dier nog niet zelfstandig wil eten. Voor sommige ingrepen mag dit, maar zorg dat je altijd eerst overlegt met de dierenarts voordat je dwangvoer gaat starten. Er zijn namelijk enkele aandoeningen waarbij de maagbewegingen volledig kunnen stilvallen, waardoor de maag heel erg volgelopen is en zijn inhoud niet meer door kan schuiven naar de darm. De maag is dan erg vol en staat erg onder spanning, ondanks dat het konijn nog niets heeft gegeten. Uiteraard is het geen goed idee om een overvolle maag nog extra te vullen met dwangvoer, dit kan erg gevaarlijk zijn. Laat daarom altijd je konijn of cavia eerst controleren door je dierenarts om te weten of je mag dwangvoeren of niet.
• Wondcontrole: Als je dier geopereerd is en er zijn hechtingen geplaatst, controleer dan dagelijks de wond op de volgende punten:
  • Zitten alle hechtingen er nog in?
  • Is de huid nog netjes gesloten, dus zijn er geen open stukjes wond te zien?
  • Is de wond niet rood of gezwollen?
  • Komt er geen vocht of pus uit de wond?
  • Als je konijn veel aan de wond zit te knagen, kun je ervoor kiezen om het konijn een shirtje aan te doen, zoals een Medical Pet Shirt van de dierenarts. Als je creatief genoeg bent, kun je er zelfs zelf eentje maken!
    
• Temperatuur controle: een belangrijke complicatie na een chirurgische ingreep is een onderkoeling, ofwel een hypothermie. Omdat het metabolisme (voornamelijk de darm) na een ingreep wat stiller ligt dan normaal, kan een konijn zichzelf niet goed warm houden na een narcose. De beweging van de darmen zorgt normaal gezien namelijk voor het genereren van veel lichaamswarmte. Als de darm wat stiller ligt dan normaal na een ingreep, kan het konijn of de cavia deze warmte niet goed produceren en kan het lichaampje snel afkoelen. Zorg daarom altijd voor een warme omgeving als je dier onder narcose is geweest, zoals binnenshuis en met eventueel een warmtekruikje of Snuggle-Safe warmteschijf. Je kunt de lichaamstemperatuur met een thermometer rectaal opnemen, deze zou normaal gezien tussen de 38,5 en de 39,5 graden Celcius moeten liggen. Als je merkt dat je konijn of cavia koud aanvoelt of de rectale temperatuur is lager dan normaal, neemt dan direct contact op met je dierenarts en zorg dat je je huisdier in de tussentijd zo warm mogelijk houdt door middel van bijvoorbeeld een kruikje, dekens of een Snuggle-Safe warmteschijf.

Met de tips uit dit artikel kun jij je goed voorbereiden op een chirurgische ingreep of narcose bij een konijn of cavia. Een ingreep blijft altijd spannend, maar jij kunt je nu goed voorbereiden en je weet waar je op moet letten. Houd je geopereerde diertje altijd goed in de gaten en neem bij twijfel altijd contact op met je dierenarts.